در این مقاله در سایت آموزش مهارت های پرستاری به بررسی جامع خونریزی دستگاه گوارش، انواع آن، علل و علائم، تشخیص و درمان پرداخته خواهد شد.خونریزی دستگاه گوارش یک وضعیت پزشکی است که در آن خون در سیستم گوارشی فرد رخ می‌دهد. این وضعیت برای بسیاری از افراد ناخوشایند است و ممکن است به علت شدت خونریزی، نیاز به درمان فوری و یا حتی جراحی داشته باشد.
انواع خونریزی دستگاه گوارش:
خونریزی دستگاه گوارش را می‌توان به دو دسته بزرگ تقسیم کرد: خونریزی داخل معده و دستگاه گوارش فوقانی (upper gastrointestinal bleeding) و خونریزی دستگاه گوارش تحتانی (lower gastrointestinal bleeding). خونریزی دستگاه گوارش بالا شامل خونریزی‌هایی است که در بخش بالایی دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال خونریزی معده، خونریزی از مری، و یا خونریزی از بخش بالایی روده بزرگ (کولون) شامل این دسته از خونریزی‌ها هستند. خونریزی دستگاه گوارش پایین شامل خونریزی‌هایی است که در بخش پایینی دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد، از جمله خونریزی از بخش پایینی روده بزرگ، خونریزی از رکتوم و خونریزی از آنوس و …
علایم خونریزی فوقانی
- استفراغ خونی: این علامت می‌تواند نشان دهنده خونریزی از مری یا معده باشد. خون ممکن است بصورت قطرات یا مخلوط با مدفوع استفراغ شود.
- سفید شدن پوست: این علامت نشان دهنده فقر آهن و کمبود خون در بدن است که ممکن است ناشی از خونریزی دستگاه گوارش بالا باشد.
- درد شکم: اگر خونریزی از معده یا دوازدهه‌ای باشد، ممکن است با درد شکم همراه باشد.
- تاری دید: این علامت نشان دهنده کمبود خون است که ممکن است به علت خونریزی دستگاه گوارش بالا باشد.
- سرگیجه و احساس تعریق: این علامت‌ها ممکن است نشان دهنده فقر آهن و کمبود خون در بدن باشد که به دلیل خونریزی دستگاه گوارش بالا رخ می‌دهد.
- افت فشار خون: خونریزی شدید ممکن است منجر به افت فشار خون و خطر بیشتر برای فرد شود.
علایم خونریزی دستگاه گوارش بالا ممکن است متفاوت باشد و بسته به شدت و نوع خونریزی ممکن است تفاوت داشته باشد. بهترین راه برای تشخیص این علایم مراجعه به پزشک است.
علل خونریزی گوارشی فوقانی :
بیماری‌هایی که موجب خون ریزی گوارشی فوقانی می‌شوند عبارتند از:
زخم‌های معده و دوازدهه (PU)،
واریسهای گوارشی (عمدتاً در اثر مشکلات کبدی و افزایش فشار عروق مربوط به آن ایجاد می‌شوند)،
آسیبهای مخاط معده (گاستریت اروزیو) و اثنی عشر (دئودنیت)،
بیماریهای التهابی مری (ازوفاژیت) و بدخیمی‌ها.
مصرف داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (مانند آسپرین و بروفن) و الکل نیز می‌تواند باعث خون ریزی گوارشی به خصوص در ناحیه معده شود.
درمان خونریزی گوارشی فوقانی
1.در موارد خونریزی فعال و شدید درمان بر توقف خونریزی (معمولاً با شستسشوی معده ولی گاه با بالون و یا تزریق وازوپرسین داخل واریس مری) و جبران آن (با تزریق سرم یا خون) متمرکز است. گاه به دلیل عدم توقف خونریزی جراحی اورژانس ضروری است.
2.خونریزی گوارشی فوقانی به خصوص در موارد ناشی از پارگی واریس مری در بیماران سیروتیک گاه کشنده بوده نیازمند درمان اورژانس است.
3.در موارد مزمن درمان بر درمان بیماری زمینه مانند پپتیک اولسر متمرکز است.
علایم خونریزی دستگاه گوارش تحتانی
- خون در مدفوع: اگر خونریزی از محلی در دستگاه گوارش تحتانی رخ داده باشد، ممکن است خون در مدفوع دیده شود. خون ممکن است باعث تغییر رنگ و قوام مدفوع شود.
- درد شکم: درد شکم می‌تواند یک علامت اولیه خونریزی دستگاه گوارش تحتانی باشد. درد ممکن است شدید و یا خفیف باشد و ممکن است به صورت شکم درد آور و یا دل درد شبیه باشد.
- افزایش تعداد مدفوع: خونریزی دستگاه گوارش تحتانی ممکن است باعث افزایش تعداد مدفوع شود. همچنین، مدفوع ممکن است نرم و یا گاهی اوقات شل باشد.
- احساس خستگی: خونریزی شدید می‌تواند باعث کمبود خون و افت آهن در بدن شود که باعث احساس خستگی و ضعف می‌شود.
- تاری دید: این علامت نشان دهنده کمبود خون و فقر آهن در بدن است که ممکن است به دلیل خونریزی دستگاه گوارش تحتانی رخ داده باشد.
تشخیص خونریزی دستگاه گوارش
تشخیص خونریزی دستگاه گوارش باید توسط پزشک صورت گیرد. پزشک برای تشخیص خونریزی دستگاه گوارش، ابتدا باید نوع خونریزی، محل و شدت آن را بررسی کند. پزشک ممکن است از سوالاتی مانند زمان شروع خونریزی، مدت زمان آن، تعداد بار خونریزی، تغییرات در مدفوع و احساسات معده‌ای پرسش کند.
پس از بررسی نوع و مکان خونریزی، پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر از روش‌های تصویربرداری مانند کولونوسکوپی یا آندوسکوپی استفاده کند. در این روش‌ها، یک دستگاه انعطاف پذیر با یک دوربین به صورت داخلی دستگاه گوارش قرار داده می‌شود و پزشک می‌تواند با نمایش تصاویر داخلی دستگاه گوارش، محل و نوع خونریزی را تشخیص دهد.
برای تشخیص مکان و شدت خونریزی، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری با استفاده از رادیوایزوتوپ‌های نشان‌دار و آنژیوگرافی نیز استفاده کند. در آنژیوگرافی، یک ماده نشان دار به بیمار تزریق شده و سپس با استفاده از پرتو X، تصویری از دستگاه گوارش گرفته می‌شود که محل خونریزی را نشان می‌دهد.
با توجه به نوع خونریزی، در موارد شدید، پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق و درمان خونریزی، به جراحی روی دستگاه گوارش روی آورد. همچنین، برخی آزمایشات خون مانند اندازه گیری سطح هموگلوبین و فریتین،
